cv werk teksten actueel Scroll straks naar beneden voor de tekst > Daan Roosegaarde: Maakt de wereld beter - 2015
Daan Roosegaarde conquiert l'avenir avec de la techno-poésie-2015Op Steenworp Afstand - 2013 Archipel: De Kunstcollectie van Margreet Bouman en Ronald Ruseler - 2012 Een concert voor Paardenstaart, twee Ogen en een Spier - 2012 Parlons ensemble, interview met Hans van Houwelingen - 2011 La valeur de l’anormalité - dossier Van Gogh, interview met Hans Looijen - 2011 Me protéger de la honte, interview met Cees Krijnen - 2010 L’art de l’intimité, l’intimité comme art - interview met Ger van Elk, 2008 La Ville des Esclaves, interview met Joep van Lieshout - 2008 Et oui elle tourne, interview met John Körmeling - 2008 Documenta 12: Moderniteit?, Leven! en Educatie - 2007 Architecture Liquide, interview met Lars Spuybroek - 2006 Mer en mer .... Zee in zee, water in water - 2006 Stap voor stap en voorzichtig voorwaarts! - Een bezoek aan de 51-ste Biënnale van Venetië, 2005 Schilderen met stenen, houtblokken en zwarte inkt, over Herman Geerdink - 2005 Over het einde van de kunst en de toekomst van de Vishal - 2004 De Esthetica van de Non-Schoonheid, over Gé-Karel van der Sterren - 2004 Op reis naar het einde van de wereld - 1998 In het Frans Halsmuseum - 1996 Interview met Steven Kwint - 1969 Daan Roosegaarde
Maakt de wereld beterDaan Roosegaarde - Désirs de beauté
traduction: Frédérique Le Graverend
entretien pour AREA No: 31 Mains de Maitres, Paris 2015De kunstenaar Daan Roosegaarde (Nieuwkoop - Nederland 1979) stelt zichzelf vragen over onze toekomst. Door de natuur met technologie te verbinden wil hij oplossingen formuleren over een nieuwe, leefbare wereld. Roosegaarde heeft zijn studio in Rotterdam (Nederland) en in Shanghai, (China).
Tekst: Ronald Ruseler - Beeld: Studio Roosegaarde
voor PALET uitgave 380 december/januari 2015/2016
Dromen
Daan Roosegaarde is als kunstenaar dicht bij huis gebleven. Zijn inspiratiebronnen lijken zich vanuit het jongensachtige te hebben ontwikkeld. ‘Als kind maakte ik boomhutten, omdat ik mij in het betonnen blok waarin ik opgroeide niet thuis voelde. Ik zwierf buiten en speelde in de natuur om daar een eigen wereld te creëren. Architect of kunstenaar worden was mijn droombeeld, dus wat ik nu doe komt voort uit die jongenswereld. De wil om te ontdekken is gebleven en nu bouw ik nog steeds, alleen met slimmere materialen. Na mijn studie aan de kunstacademie in Enschede is mijn rol als kunstenaar om te dromen, om te denken, om mij af te vragen hoe wij de wereld beter kunnen maken, niet verdwenen. Voor mij is kunst geen object in een museum waar een bordje naast hangt met ‘niet aanraken’. Ik wil juist de interactie opzoeken tussen verschillende werelden en nieuwe ideeën koppelen aan nieuwe technieken en materialen.’Landschapskunst
Een van zijn grootste inspiratiebronnen is het Philips Paviljoen van Xenakis dat Le Corbusier voor de Wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel bouwde. ‘Dat was een van de eerste bouwwerken waar een harde constructie, beton, met een zachte constructie, muziek van Iannis Xenakis, versmolt. Daarmee werd het een van de eerste nieuwe media-achtige projecten in de architectuur.’ Hij plaatst zijn werk ook in de traditie van de landschapskunst: ‘De schilderijen van Salomon van Ruysdael, het Hollandse licht, maar ook James Turrell ( 1943 Amerikaanse lichtkunstenaar)en Walter De Maria (1935-2013 Amerikaanse multidisciplinaire kunstenaar) zijn voor mij belangrijk. Soms neigt mijn werk meer naar het poëtische, zoals de ‘Lotus Dome’ en soms naar het pragmatische, zoals ‘Smart Highway’. Dat hangt een beetje van mijn eigen obsessie af.’Lichtgevende weg
Inmiddels is zijn kunstenaarschap uitgegroeid tot Studio Roosegaarde, met vestigingen in Rotterdam en Shanghai, waarbinnen hij samenwerkt met andere kunstenaars, ontwerpers en techneuten. Onder zijn leiding realiseren ze verrassende projecten met een duidelijke kunstenaarssignatuur, zoals de lichtgevende weg ‘Smart Highway’. Roosegaarde: ‘Daarbij maken wij gebruik van licht en energie die op elkaar inwerken. De weg laadt zich overdag op en geeft ’s nachts licht. Het ‘Van Gogh Path’ bij Nuenen, waar Vincent van Gogh in zijn jonge jaren woonde, is er een voorbeeld van.’ Het fietspad is geïnspireerd op het schilderij ‘De Sterrennacht’ en loopt dwars door het gebied dat door Vincent werd vastgelegd.
Momenteel werkt Studio Roosegaarde aan een smogvrije toren: ‘Die gaan wij waarschijnlijk in Parijs zetten tijdens het komende EU-voorzitterschap van Nederland. Door ‘Smog Free Tower’ kunnen mensen gratis schone lucht ademen. Het is een energie- en milieuvriendelijke module, die vieze lucht opzuigt en schone lucht uitstoot. Door de schone bubbel ontstaat een plek waar mensen weer kunnen ademen. Het fijnstof in het apparaat zuigen wij op en onder hoge druk maken wij van het nieuwe materiaal weer sieraden.’Decoratie
In een interview heeft Roosegaarde eens gezegd dat het tonen van zijn kunst in een galerie alleen maar decoratie zou zijn. ‘Dat klopt, ja! Dit geldt natuurlijk alleen voor mijn eigen kunst. Als ik mijn werk alleen in een galerie of museum kon tonen zou dat te weinig zijn. In de openbare ruimte kun je je boodschap met anderen delen. Mijn studio is daarom een droomfabriek waar message and medium elkaar ontmoeten.’ Politiek is niet in de eerste plaats een item voor Daan Roosegaarde, maar hij heeft er indirect wel invloed op. ‘Mijn werk wordt gevoed door nieuwsgierigheid naar de nieuwe wereld. Je merkt dat er nu behoefte is aan nieuwe ideeën. Op alle niveaus in de samenleving worden vragen gesteld over de toekomst en het is de taak van kunstenaars om daar vorm aan te geven. Daar werk ik aan mee door te bouwen en een studio als deze op te richten, waar je een visie kunt realiseren met een team van ontwerpers, techneuten en experts. De samenwerking tussen die partijen is belangrijk, omdat het te complex is om het als kunstenaar alleen te doen.’Infiltreren
Ideeën hebben kracht nodig om gerealiseerd te worden. ‘Je kunt allerlei ideeën en oplossingen over de wereld hebben, maar veel mensen missen het verbeeldingsvermogen. Dus moet je wel de wereld in en de verhalen gaan uitleggen. Ik ben niet de kunstenaar die disconnected op een zolderkamer zit, dat is een oud sentiment. Nee, ik wil de wereld een update geven en hacken voor de toekomst. Wij ontwerpen daarom van kop tot staart in samenwerking met experts om duurzaamheid en kwaliteit te garanderen. Wij werken nu aan principes die het op lange termijn kunnen uithouden, want er zijn projecten bij die er over een paar honderd jaar nog moeten staan. Het zijn onomkeerbare ontwikkelingen. Vandaar dat ik infiltreer in het oude denken. Daarmee wil ik de wereld een stukje beter maken.’Poëtisch en concreet
Bestaat er zoiets als Daan Roosegaardes Super Studio voor Utopische Ideeën? ‘Zou kunnen, maar dat klinkt alsof het geen werkelijkheid wordt. Mijn werk heeft zeker een utopische horizon, met een wereld die energieschoon, vriendelijk en poëtisch is, maar tegelijkertijd is het heel concreet. Mijn werk is vooral toekomstgericht en we zijn echt aan het pionieren, maar ik ga geen blauwdruk maken en voorschrijven hoe de wereld eruit ziet. Wij zijn concreet in onze ontwerpen en maken echt iets. Wij stellen de vragen van het nu, voor de oplossingen van morgen. Natuurlijk, ik beschouw mijzelf in de eerste plaats als kunstenaar. Ik maak dingen, maar de dingen maken mij ook. Ik ben wie ik moet zijn om die dromen te realiseren, maar ik ben ook vloeibaar. Anders kan het niet, want de wereld wordt steeds harder en robotachtiger.’Toekomstlandschappen
Daan Roosegaarde ziet dat mensen zich tegenwoordig vaak louter als consumenten gedragen. ‘Het is de lompheid waarmee we deze wereld accepteren. Het kan slimmer, mooier en beter. Maar wij doen het niet, omdat wij niet durven, omdat wij onszelf als een consument beschouwen en niet als een maker. De voorstellingen met molens die Ruysdael schilderde waren radicale toekomstlandschappen met industriële techniek. Ik kan mij niet voorstellen dat er toentertijd geen mensen waren die zeiden: ‘Kan niet, mag niet...’ Nu gaan wij naar deze plekken om te ontspannen, voor ons zijn het nu cultuurlandschappen. In die zin was dat ook een utopie. Hoe zet je het landschap in om te kunnen overleven? Wij leven in Nederland onder waterniveau en deze oude technieken van dijken, gemalen en molens zijn pure landschapsmachines. Ik beschouw het landschap niet alleen civieltechnisch, maar ook als een kunstwerk. Het ‘Van Goghfietspad’ doet dat ook. Kijk naar het verleden: hoe is het ontstaan? Kijk naar de toekomst en maak landschappen die energievriendelijk zijn.’Zijn werk spreekt een internationale taal, maar tegelijkertijd vindt het, net als het werk van Jan Dibbets, zijn wortels in het Nederlandse landschap. Hij noemde Theo van Doesburg, maar Mondriaan die bij Kandinsky thuis demonstratief met zijn rug naar het open raam ging zitten om de kastanjebloesem niet te hoeven zien...
Hoe ziet Roosegaarde het met Mondriaan?
‘...Mondriaan was er onwijs mee bezig… Dààr zat hij duidelijk in de ontkenningsfase!......ha,ha,ha!’www.studioroosegaarde.net
Studio Roosegaarde
Vierhavensstraat 52-54
3029 BG Rotterdam
NETHERLANDSE: mail@studioroosegaarde.net
Studio Roosegaarde/ DDWS
Room 8508, Floor 5
687 Dong Da Ming Road, 200080 Shanghai
CHINADaan Roosegaarde - Désirs de beauté
L'artiste néerlandais Daan Roosegaarde soulève des questions sur notre avenir. En liant la nature et la technologie, il cherche à formuler des solutions pour un monde meilleur.Pourquoi et comment êtes-vous devenu un artiste ?
Enfant, je bâtissais des cabanes dans les arbres, parce que je ne me sentais pas chez moi dans le bloc de béton dans lequel j'ai grandi. Je me baladais et jouais dans la nature pour créer mon propre monde. Mon rêve était de devenir architecte ou artiste, et ce que je fais aujourd'hui vient de là. J'avais ce désir d'explorer et aujourd'hui je construis encore, mais avec des matériaux intelligents. Depuis mes études à l'Académie des beaux-arts d'Enschede, mon rôle d'artiste est de rêver, de penser, de me demander à quoi ressemble le monde et comment faire pour le rendre meilleur. Pour moi, l'art n'est pas un objet dans un musée. Je cherche à trouver l'interaction entre différents mondes et à lier de nouvelles idées à de nouvelles techniques et à des nouveaux matériaux.Quelles sont vos sources d'inspiration ?
L'une de mes principales sources d'inspiration est le Pavillon Philips que Le Corbusier a construit pour l'Exposition universelle de Bruxelles en 1958. Ce fut l'un des premiers bâtiments où une construction "en béton" dépendait de la construction "musicale" souple de Iannis Xenakis et est ainsi devenu l'un des premiers projets d'architecture autour de cette musique nouvelle. Maintenant, je suis de plus en plus dans la tradition de l'art du paysage du peintre du 17ème siècle Salomon van Ruysdael et de la "Lumière néerlandaise". James Turrell et Walter de Maria sont importants aussi pour moi. Parfois, mon travail tend plus vers le poétique comme pour le Lotus Dome de Lille et parfois plus vers le pragmatique, comme la Smart Highway (Autoroute intelligente). Cela dépend de mon obsession du moment.Pouvez-vous nous en dire davantage sur ces réalisations ?
Le Lotus Dome, conçu pour l'église Sainte Marie-Madeleine de Lille en 2012, est composé de centaines de petites fleurs "intelligentes" qui prennent vie et s'ouvrent quand un visiteur approche. Elles sont faites en plastique stratifié qui se dilate avec la chaleur et se contracte avec le froid. Lotus Dome réagit au visiteur et lui laisse parle de l'avenir et du passé : le jeu interactif entre la lumière et de l'ombre est ma vision futuriste de la Renaissance.
La Smart Highway (Autoroute intelligente) se charge à la lumière du jour et donne de la lumière de nuit. C'est le même principe pour le Van Gogh Path, un chemin où Vincent se promenait dans sa jeunesse à Nuenen et qu'il a représenté dans La Nuit étoilée. Nous l'avons transformé en piste cyclable avec des milliers de pierres qui scintillent la nuit comme les étoiles de son tableau..
Nous travaillons aujourd'hui à la Smog Free tower qui doit être installée à Paris
pour la prochaine présidence de l'Union Européenne par les Pays-Bas. C'est un module respectueux de l'environnement qui absorbe l'air pollué et recrache de l'air pur. Dans cette bulle propre les gens pourront à nouveau respirer. Les particules fines sont récupérées, pressées sous haute pression et transformées en bijoux. C'est comme un aspirateur de particules qui produit de l'air pur et des bijoux. C'est le désir de beauté qui nous sauvera et ceci n'est possible qu'en travaillant ensemble, sinon c'est juste de la technique.Votre travail est polémique… D'un côté, vous vous présentez en tant qu'artiste et de l'autre n'écartez pas les grandes questions ?
Ce serait beaucoup trop limité de montrer mon travail dans une galerie ou un musée, parce que l'"espace public" est très important pour moi, pour pouvoir partager le message avec d'autres. C'est pour cela que mon atelier est une usine à rêves où "message et médium" se rencontrent. Nous partons à la chasse et à la découverte. Je fais partie du Forum économique mondial et j'ai un contact direct avec un certain nombre de PDG et de ministres des Pays-Bas. Donc, je peux influer sur leurs décisions. Mon travail est nourri de la curiosité pour le monde nouveau. Il y a aujourd'hui un réel besoin d'idées nouvelles. À tous les niveaux, on se pose des questions sur l'avenir de la société, et c'est le travail des artistes de leur donner forme. C'est pourquoi je travaille à développer ce studio, où je peux mettre au point une vision avec une équipe de designers, de techniciens et d'experts. Cette coopération est importante car c'est trop complexe pour un artiste d'y parvenir tout seul. Sinon, mon art ne serait que de la décoration.On peut avoir toutes sortes d'idées et de solutions pour le monde, mais si elle est trop nouvelle beaucoup de gens manquent de l'imagination nécessaire pour la comprendre. Alors, il faut aller dans le monde et expliquer l'histoire, comme l'a fait Theo van Doesburg, le fondateur de De Stijl… Je ne suis pas un artiste coupé du monde, seul dans son grenier. Je veux faire le point sur l'état du monde et le transformer pour l'avenir, grâce à la poésie, de nouvelles idées et de nouvelles technologies. Nous concevons donc tout du début à la fin avec tous les experts disponibles pour assurer la durabilité et la qualité. Nous travaillons maintenant sur des principes qui peuvent être viables sur le long terme, car certains projets doivent résister dans 200 ou 300 ans. Ce sont des défis aux proportions énormes qui réclament des études approfondies.
Vous êtes utopiste…
Cela voudrait dire que je ne tiens pas compte du réel, et ce n'est pas possible. Mon travail a bien sûr un horizon utopique, avec un monde aux énergies propres, amical et poétique, mais en même temps, c'est très concret. Nous travaillons sur l'avenir et nous sommes vraiment des pionniers, Mais je ne vais pas tracer une feuille de route pour dicter ce que le monde va devenir. Ce que nous développons est concret et nous créons vraiment quelque chose. Nous posons les questions sur le présent, pour trouver les solutions pour demain.Vous vous opposez aux réalités ancrées dans des systèmes immuables ?
Cela m'irrite que les gens prennent le monde tel qu'il est, sans y réfléchir. Nous pouvons le rendre plus intelligent, meilleur et plus beau. Mais nous le faisons pas parce que nous n'osons pas, parce que nous nous considérons comme des consommateurs, et non pas comme des créateurs et parce qu'il y a d'innombrables raisons de ne rien faire.
Les paysages de moulins que Ruysdael peignait présentaient l'avenir de la technique industrielle. J'imagine qu'il y a eu à l'époque des gens qui ont dit : "On ne peut pas, on ne doit pas…". Aujourd'hui nous allons nous détendre dans ces endroits, pour nous ce sont des paysages chargés de culture. Dans ce sens, c'était aussi une utopie. Aux Pays-Bas, nous vivons sous le niveau de la mer et les vieilles techniques de digues, de machines de pompage et de moulins sont de vraies machines de paysage.
Je considère le paysage non seulement comme du génie civil, mais aussi comme une œuvre artistique, comme le Van Gogh Path. Regarder le passé, la manière dont il a été façonné, regarder vers l'avenir et créer des paysages qui sont économes en énergie. Ce projet a une renommée mondiale parce que tout le monde le comprend sur le champ.Votre travail parle une langue internationale, mais en même temps il trouve ses racines dans le paysage néerlandais. Au contraire de Mondrian qui s'asseyait ostensiblement le dos à la fenêtre quand il rendait visite à Kandinsky pour ne pas voir les fleurs de marronniers...
C'était bien imprudent de sa part. Il était clairement dans une phase de déni ! (Rires)boven