werken op papier en doek
Enige tijd geleden vroeg Marja Sonneveld, de partner van Eric de Nie, aan Marion, Margreet en mij om ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Eric een klein overzicht samen te stellen uit zijn oeuvre van de laatste 25 jaar. Het resultaat is te zien in diens atelier De Palmkas.
Aanloop en voortgang
Eric de Nie stelt in zijn schilderijen, aquarellen en tekeningen de wereld samen. Daar is een boeiende ontwikkeling aan vooraf gegaan die tot een prachtig oeuvre heeft geleid. Zijn carrière begon in de 70-er jaren toen hij felrealistische schilderijen maakte die geïnspireerd waren op het fotografisch-realisme. Zijn onderwerpen vond hij dicht bij huis: hij gaf zichzelf weer tegen een vlakke achtergrond, concentreerde zich op de spijkerjasjes die hij droeg, liet vriendinnen naakt poseren als de drie gratiën – een klassiek thema in de kunst – en legde schaduwstudies vast van bomen, bladeren en grassen.
Ik leerde Eric kennen in het Haarlems kunstenaarsleven eind jaren 60 van de vorige eeuw en later op de Gerrit Rietveld Academie | Academie voor Beeldende Vorming te Amsterdam. Hij zat in het examenjaar en ik begon er als aankomend student. Zijn talent sprong er zodanig uit dat hij een jaar later zelf docent werd aan de academie. Wij hebben altijd contact gehouden en daar is een mooie, langdurige vriendschap uit gegroeid. Ons kunstenaarschap vulden wij op een volstrekt andere manier in, omdat onze karakters nogal verschilden. Onze interesses in de Kunst daarentegen deelden wij met veel plezier, mede doordat Eric, Margreet en ik ook kunst van onze collega’s kochten en verzamelden.
De ontdekking van Mark Rothko.
In 1979 reisden wij met ons vieren Eric, Paula, Margreet en ik via New York – waar we bekende jazzclubs bezochten (Eric) en naar punkbands luisterden in CBGB (Margreet en Ronald) – door de zuidelijke staten van de USA. Het was een prachtreis, die inspiratie opleverde èn artistieke gevolgen had.
Wij sloten de reis af met een bezoek aan het Los Angeles Country Museum of Art en bezochten de allereerste overzichtstentoonstelling over het werk van Mark Rothko. Die expositie maakte een diepe indruk op ons. De ontwikkeling die Rothko in zijn levenslange zoektocht had ondergaan van figuratie naar radicale abstractie was verpletterend. Zijn schilderijen mondden uit in absolute, bijna spirituele verstilling. De kleurvlakken moesten ons betoveren als adem op een koud raam of een ruit die ontdooit.
Onder de dunne lagen verf ervoer je het diepe levensgevoel dat Rothko had ondergaan. Bij hem was het abstracte realiteit geworden. Ik heb altijd het idee gehad dat die ontmoeting met het werk van Mark Rothko voor Eric een kantelpunt is geweest, want hij schilderde zichzelf nadien naar steeds abstractere impressies en observaties.
De Tuinen van Giverny of de New York School?
De vraag werpt zich op of Eric een fundamenteel schilder is of een schilderende lyricus. Van die twee begrippen ben ik eigenlijk nooit uitgegaan, omdat zijn kunst afhankelijk is gebleven van de zichtbare werkelijkheid. De wereld om hem heen is bij hem al die tijd nabij geweest. Hij heeft wel eens gezegd dat hij geen moeite heeft om te bewegen tussen de wereld van Mondriaan of die van Monet. Wat beide kunstenaars bindt is het raadsel dat verf kan oproepen op een plat vlak en hier betreden wij het domein van Eric de Nie.
Eric is in gelaagde vlakken gaan werken, liet het toeval van het moment toe, draaide en kantelde de natte doeken, zag hoe de zwaartekracht een verfdruppel beïnvloedde, trok lijnen die een weefwerk van beweging te weeg brachten en hij werd druipende verf, verzadigd van vulstoffen en bindmiddelen, de baas. Hoe hij dat voor elkaar heeft gekregen is nu te zien op dit overzicht. De stilte en de rust dat zijn werk gekregen heeft is een optimale uitkomst van een levenslange ontwikkeling. Voor de kijker blijft het een voortdurend feest, waarbij een diepe buiging voor onze vriend niet mag ontbreken.
Haarlem, 24 04 2024.
Samenstelling tentoonstelling:
Marja Sonneveld, Marion Reulen, Margreet Bouman, Ronald Ruseler
Geraadpleegde bronnen:
– teksten van Eric de Nie
– Mark Rothko, 1903-1970, A Retrospective – Abrams Inc., New York 1978
