Als ik Cees Krijnen (geboren 1969, Nederland) op zijn atelier ontmoet is hij net terug van een performance in Tate Modern te Londen. Zijn galerie in Londen Studio 1.1 was door Maurizio Catalan uitgenodigd een artiest voor te dragen voor No Soul for Sale: A Festival of Independents ter ere van het 10 jarig bestaan van Tate Modern. Hij presenteerde daar het eerste deel van zijn drieluik Nothing Anything Everything over het sluipenderwijs invoeren van restrictieve maatregelen ten aan zien van cannabisgebruik in Nederland. In vergelijking met andere landen in Europa wordt, volgens Krijnen, Nederland links en rechts ingehaald. Hij heeft de performance samen met zijn moeder Greta Blok uitgevoerd op het hoofdpodium. Krijnen noch zijn moeder zijn cannabisgebruiker, maar beiden zijn wel blijvend onder de indruk van de schoonheid van de cannabisplant.
Nothing, Everything, Everything, Tate Modern – Londen
Hoe is het idee voor uw performance in de Tate ontstaan?
Ik liep al een tijdje met het idee rond om de mooie cannabisplant als een schitterende bloem te eren, want in Nederland is het de gewoonte om iedere nieuwe tulp te vernoemen naar een beroemde persoonlijkheid.
Eerst was de ‘De Greta Blok Bloem’ bedoeld als een grap over nationale trots, maar het lijkt er op dat de Nederlandse politiek op dit moment steeds meer een strenger beleid voor ogen staat. Iedereen weet dat vrijgeven van cannabis, of zelfs hard drugs, leidt tot daling van gebruik, gezondheidsproblemen (hepatitis met name) en criminaliteit, terwijl een verbod de situatie alleen maar verergert. Ik stelde in Londen de hypocrisie over het onderwerp aan de kaak, want de politici maken het met een dreigend totaalverbod alleen maar erger, vandaar dat ik het eerste deel van het drieluik ook ‘Nothing’ heb genoemd. Verbieden leidt tot niets en illegaliteit betekent het handhaven van een criminele beroepsgroep met veel ellende tot gevolg. Zo krijgt een idee over een grap gaandeweg, ook internationaal, een zekere inhoudelijke relevantie.
Is met uw performance het politieke statement belangrijk of gunt u ieder mens zijn eigen gelukzalig moment?
Iedereen moet voor zichzelf weten wat hij doet, maar met ‘Nothing’ heb ik de problematiek juist in een naïef jasje gestoken om sterk over te komen. Mijn moeder en ik zijn daar verblind en bedwelmd door de schoonheid van de plànt en niet door het product zelf. Net als de ‘Maple Leaf’ van de Canadese vlag, is de plant een internationaal symbool en per slot prachtig. Zeg nu zelf…het is toch een mooie plant?! Daarom kijkt mijn moeder op de foto helemaal in vervoering, alsof ze de heerlijkste parfum ruikt. Die hemelse blik van haar…!
U steekt wel uw nek uit door in Londen letterlijk op een podium te gaan staan.
De macht van de kunstenaar onderschat ik allesbehalve, want ik sta met dit onderwerp in alle media, terwijl een coffeeshophouder bij wet niet mag adverteren en als hij niet oppast kan hij vervolgd worden. Ik ben er van overtuigd dat kunst in deze maatschappij echt iets teweeg kan brengen.
Kunt u iets meer vertellen over uw eerdere projecten?
In de ‘Woman in divorce battle on tour’ b.v. heb ik mijn moeder willen bijstaan in een jarenlang juridisch gevecht over haar echtscheiding en door de wereldwijde tournee daarna, heb ik voor de echtscheidingsproblematiek in het algemeen veel kunnen betekenen. Het was van groot maatschappelijk belang en dat heb ik op een luchtige manier aan de kaak willen stellen. Uit alle windstreken kregen wij fanmail. De ‘Woman in divorce battle on tour’ heeft het cliché van ‘kwetsbaar-gescheiden-vrouwtje’ omgebogen tot een glamoursprookje en veel vrouwen hebben er, naast mijn moeder, wat aan gehad.
Pieta, Collectie Vellesan College, Velsen
Persoonlijke ervaringen zijn voor u van wezenlijk belang om er kunst van te maken. Uw projecten komen als het ware voort uit uw belevenissen?
Ja… Ik geef dingen die ik meemaak vorm. Ik ben geen ‘kunstenaar/kunstenaar’. Er zijn kunstenaars die in hun atelier heel productief zijn en produceren…produceren, nou…zo ben ik niet.
Ik leef mijn leven.
Wat dat betreft ben ik net Naomi Campbell of Linda Evangelista. Voor bedragen onder de $ 10.000,00 kom ook ìk mijn bed niet uit. Ik doe niets voordat ik weet hoeveel geld er is en wààr we iets gaan doen. Ik kan niet zomaar iets zinloos op touw zetten, want dat heeft met mijn manier van werken totaal geen zin.
Kunt u vertellen hoe u te werk gaat?
Omdat ik mij, voor ik kunstenaar werd, heel breed heb georiënteerd kan ik mij nu op vele fronten manifesteren. Ik heb eerst mode gedaan in Italië en ben daarna theatervormgeving in Nederland gaan studeren, maar dat vond ik stuk voor stuk te beperkt. De kunstacademie was dat ook. Het moest méér worden… breder… dus ging ik alles combineren en de zaken, die voor mij van belang waren, uitwerken. Daarbij zijn dingen beter op te lossen in fotografie, een installatie of een performance en in mijn geval kan dat een combinatie van alles zijn. Zo heb ik onlangs een actie georganiseerd over het begrip ‘Sterke Vrouwen’ en een advertentie geplaatst. Alle vrouwen die op mijn oproep reageerden heb ik gefotografeerd. Dat was een enorm succes. Het leverde meer dan honderd foto’s op en die zijn, met een artikel over iedere vrouw, gepubliceerd als rubriek in de krant. Het ging mij in dat proces meer om de handeling dan de foto’s en was er aanvankelijk eerder op uit om met een goede catering iedereen een vrolijke dag te bezorgen.
Pas daarna raak ik nieuwsgierig welk nieuw leven zo’n idee gaat leiden. Ik creëer eerst een moment en daag de situatie zodanig uit dat ik niet meer terug kan. Toen ik met mijn moeder de ‘Woman in divorce battle on tour’ startte keken wij elkaar aan en vroegen wij ons af waar wij in godsnaam aan begonnen waren. Pas in de loop der tijd is dat hele verhaal een soort sprookje geworden.
Uw moeder is als terugkerend personage de muze in uw werk.
Werken met mijn moeder als model doe ik ondertussen al meer dan elf jaar. Er wordt vaak gevraagd wanneer ik ophoud met het opvoeren van mijn moeder, maar zoiets vraag je niet aan een kunstenaar. Die vraag stel je ook niet aan Picasso; hou eens op met die kleur blauw en roze of al die vlakjes. Je vraagt net zomin aan Michelangelo Pistoletto (mijn voormalige mentor in Italië) of hij wil stoppen met zijn eeuwige spiegels. Wat zij doen is juist erg goed omdàt zij dat doen.
Cees Krijnen leest
Gebruik maken van alle beschikbare media is eerder uw ‘gereedschap’ en uw materiaal.
Juist. Ik ben wel sterker op het podium dan bij fotografie of als ik zou schilderen. De techniek interesseert mij geen eigenlijk bal, want daar heb ik het geduld niet voor. De performance is de basis van mijn werk en of het nu een foto is, een beeld of die performance, maakt voor mij allemaal niet uit. Dat is voor mij onderdeel van mijn werk. Zo zie ik dat.
Komt dat door de combinatie van het theatrale, de vormgeving en het effect dat u voor ogen staat?
Ik verwijs soms in mijn werk naar klassieke voorbeelden, maar ik maak voor hetzelfde geld kiekjes. Ik heb ook wel eens een singletje gemaakt over de scheiding van mijn ouders. Het nummer heette ‘De Verstekeling’. Een echte smartlap die werd gezongen door Frédérique Spigt.
Ik word vaak genoeg aangevallen op die schijnbare nonchalance, maar daar speel ik ook mee en als ik in zo’n rol zit kan ik alles aan. Dan ken ik geen gene en is het bijna schaamteloos, zoals bij ‘Nothing’ in de Tate. Dan ben ik in mijn rol ook echt. Iemand die iets is! Ik was er heftig, kwaad, boos, maar ook onzeker. Dan zit ik er zo in dan… dan is niets mij te gek… In de Tate was ik daarom gewoon die ik was.
In die zin is uw werk direct en gelaagd tegelijk, want er spreekt grote betrokkenheid uit. Aan de andere kant verwijst u soms ook naar de beeldende kunst zelf.
Jawel, maar eigenlijk ik ben er nooit zo mee bezig, zoiets ontstaat bij toeval…. hoewel een foto over een middeleeuwse Pieta erg herkenbaar en tegelijkertijd verwarrend is of de Dakotafoto die voor mij helemaal de film Casablanca is geworden.
Ik laat de dingen altijd op mij af komen, maar als iets zich aandient dan moet je het toeval meteen pakken en daar mee gaan werken. Voor de Dakotafoto konden wij op het vliegveld zomaar een vliegtuig kiezen en die zette men voor ons klaar alsof het een fiets was die uit het rek getrokken werd. Ik ben, denk ik, wel heel alert en laat toevalseffecten die langs komen niet aan mij voorbijgaan. Als ik ergens mijn tanden in zet dan laat ik niet meer los. Dan haal ik er alles uit wat er in zit en schuw niets.
boven
Steeplechase